ΤΟ ΓΑΛΑΞΕΙΔΙ Μια πανάρχαια ναυτική πολιτεία

Μια συγκινητική και τιμητική προσφορά από τον υπέροχο και γλυκύτατο δάσκαλό μου Αναστάσιο Ι. Σκιαδά στάθηκε αφορμή να εντυπωσιασθώ ακόμη μια φορά για τις αρετές του, που τον αναδεικνύουν ως άτομο ξεχωριστό ανάμεσα στους σημαντικούς ανθρώπους της εποχής μας. Είναι γνωστό σε όλους μας ότι όντας εξαίρετος μαθηματικός, διακεκριμένος εκπαιδευτικός και θαυμαστός οικογενειάρχης αφιέρωσε

σ’ όλη του τη ζωή ένα μεγάλο μέρος της ζωτικότητας του στα κοινά με σεμνό, αποτελεσματικό και μόνο θετικό τρόπο. Η μαθηματική σκέψη, η συνέπεια, η υπομονή και επιμονή για το άριστο σε συνδυασμό με τη μεγάλη αγάπη για τη γενέτειρα πατρίδα έδωσαν ένα καταπληκτικό πόνημα, χρήσιμο ακόμη και σ’ αυτούς που νομίζουν ότι ξέρουν αρκετά για τον τόπο τους. Το βιβλίο με τίτλο

 "Το Γαλαξείδι", έκδοσης 1999, περιέχει 365 πυκνογραμμένες σελίδες και παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη εικόνα της ιστορίας της πόλης από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα και διαρθρώνεται σε 15 κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η γεωγραφική θέση, η σχετική τοπογραφία και η τότε κοινοτική οργάνωση. Αναδεικνύεται η νομική του καθιέρωση ως " Ιστορικό διατηρητέο μνημείο και ως αρχαιολογικός χώρος" και "ως τόπος ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους", παρατίθενται δε σχετικά απογραφικά στοιχεία. Το δεύτερο κεφάλαιο εξιστορεί την προϊστορία και πρωτοϊστορία, ξεκινώντας από τα βάθη των αιώνων και εστιαζόμενο στους Λοκρούς κατοίκους, δίνει σπουδαίες πληροφορίες για τους προγόνους των κατοίκων της πόλης.

   Στη συνέχεια περνάμε στους ιστορικούς χρόνους, όπου αποδεικνύεται ότι η αρχαία πόλη ονομαζόταν Χάλαιον μέσα από κείμενα και πολλαπλή συγκριτική ανάλυση πληροφοριών, καθώς και συγκεκριμένων και σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων. Στους Βυζαντινούς χρόνους εμφανίζεται η ονομασία "Γαλαξείδι", την ιστορική πορεία του οποίου περιγράφει ο Ιερομόναχος Ευθύμιος στο " Χρονικό του Γαλαξειδίου", αναφερόμενο στους χρόνους του Δεσποτάτου της Ηπείρου, στην ακμή κατά θάλασσα και στους αγώνες της τελευταίας Βυζαντινής περιόδου. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι μετοικούν στους " Πεντάγιους" λόγω σεισμών και πειρατών και με την αυγή του δεκάτου όγδοου αιώνα θεμελιώνουν πάλι το Γαλαξείδι της ακμής, επιδιδόμενοι στην κατασκευή πλοίων με προορισμό τις θαλάσσιες μεταφορές και το εμπόριο.

   Στο έκτο κεφάλαιο καταγράφεται η συμβολή του Γαλαξειδίου στην Επανάσταση του 1821 και οι καταστροφές που υπέστη ως αντίποινα, ενώ στο επόμενο κεφάλαιο ανατέλει μια νέα ζωή  με την απελευθέρωση του Ελληνικού Έθνους και τη σύσταση του νέου Ελληνικού Κράτους. Εντείνεται η δημιουργία πλοίων, ενώ η εποχή χαρακτηρίζεται ως "εποχή των Ιστιοφόρων" (1829-1912). Μέγιστη καινοτομία τη εποχής η σύσταση " θαλάσσιας αλληλασφάλειας" με " μόνο σκοπό την αμοιβαία ασφάλεια των πλοίων". Ο εικοστός αιώνας εισέρχεται με αλλαγή στην τεχνολογία κίνησης των πλοίων με την καθιέρωση του ατμού, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον μαρασμό και την αποδημία (1912-1940). Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί η συμβολή της πόλης στους Βαλκανικούς Πολέμους, η οργάνωση της σύγχρονης κοινωνικής ζωής και η ενσωμάτωση των προσφύγων από τη Μικρά Ασία.

   Το δέκατο κεφάλαιο μας περνάει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή στη σύγχρονη ανάπτυξη, μέσα από τη δημογραφική συρρίκνωση και τη δημιουργία της σημερινής εικόνας με το άλσος και τις σύγχρονες υποδομές.

  Το ενδέκατο κεφάλαιο αφιερώνεται στις εκκλησίες, τα εξωκκλήσια και το κοιμητήριο με αναλυτικές περιγραφές των κυριοτέρων στοιχείων τους και την ιστορία τους. Το επόμενο κεφάλαιο αναφέρεται σε τοποθεσίες ( αρχαιολογικές και ευρύτερου τουριστικού ενδιαφέροντος), το μουσείο, τα διάφορα χαρακτηριστικά κτήρια ( Παρθεναγωγείο, Καποδιστριακό Σχολείο, Νέο Δημοτικό Σχολείο, Αγγελέικο κ.ά.) και σπίτια. Στο δέκατο τρίτο κεφάλαιο γίνεται προσπάθεια να καταγραφεί η αποδημία σε άλλες χώρες και παρουσιάζονται πόλεις και χώρες, όπου έδρασαν Γαλαξειδιώτες και άφησαν δημιουργικά ίχνη (Λιβόρνο, Ηνωμένες Πολιτείες, Πειραιάς κ.ά.).

   Η πνευματική και καλλιτεχνική παρουσία στο Γαλαξείδι από την απελευθέρωση μέχρι τις ημέρες  μας αποτελούν το κύριο αντικείμενο του δεκάτου τετάρτου κεφαλαίου, στο οποίο καταγράφονται ήθη και έθιμα που διατηρούνται και σήμερα, ιδιαίτερα από τους παλαιότερους. Η παρουσίαση της σύγχρονης πόλης ολοκληρώνεται στο τελευταίο κεφάλαιο με τα ιδρύματα, τα σωματεία και τις υπηρεσίες που λειτουργούσαν μέχρι τη συγγραφή του βιβλίου. Στο τέλος παρατίθεται γαλαξειδιώτικο γλωσσάρι και αναλυτική βιβλιογραφία, η οποία συμπληρώνει τη βιβλιογραφία κάθε κεφαλαίου.

   Η εξεύρεση και μόνο της βιβλιογραφίας αυτής θ’ αποτελούσε έργο ζωής για ένα συνηθισμένο άνθρωπο. Η ανάλυση όλων αυτών των πηγών για τις συνθήκες και με τις τεχνολογίες της εποχής αποτελεί μέγα έργο, το οποίο τεκμηριώνεται με 167 φωτογραφίες, 6 πίνακες, δύο τοπογραφικά διαγράμματα και ένα απλό χάρτη της περιοχής. Πολλές χαρακτηριστικές πηγές έχουν παρατεθεί ως ένθετα κείμενα (106 ένθετα), ζωντανεύοντας με ιδιαίτερο τρόπο τη αλληλεπίδραση του αναγνώστη με το βιβλίο.

   Το βιβλίο αυτό αποτελεί μοναδικό θησαυρό για κάθε Γαλαξειδιώτη που επιθυμεί τη διατήρηση των δεσμών με τη γενέτειρα. Το σημείωμα αυτό δεν είχε στόχο μοναδικό το ευχαριστώ μας στον συγγραφέα. Γνωρίζοντας τη μεγάλη εσωτερική του δύναμη, ας εκληφθεί ως μια παρότρυνση να μας το ενημερώσει χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες, τις οποίες με αδάμαστη θέληση έχει δαμάσει.

Δ. Ι. Τσελές